Każdy przedsiębiorca ma obowiązek uiszczania składek ZUS. Ten comiesięczny obowiązek stanowi spore obciążenie dla budżetu osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, a nieterminowe płatności wiążą się z naliczeniem karnych odsetek. Jakie obowiązują terminy płatności i co grozi przedsiębiorcy za zwlekanie z płatnościami. 

Obowiązkowe składki ZUS od kiedy płacić?

Przedsiębiorcy mają sporo obowiązków wobec instytutów państwowych, jednym z nich jest obowiązek podatkowy i ubezpieczeniowy określany jako składki ZUS. Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych reguluje wszystkie kwestie związane z tą tematyką.

Przedsiębiorca ma obowiązek opłacania składek obowiązkowych, do których zaliczamy: 

- ubezpieczenie emerytalne, 

- ubezpieczenie rentowe, 

- ubezpieczenie wypadkowe, 

- ubezpieczenie zdrowotne.

W wybranych przypadkach opłacany jest także Fundusz Pracy, a do innych dobrowolnych obowiązków należy ubezpieczenie chorobowe. Oznacza to, że w trakcie niedyspozycji przedsiębiorca otrzymuje zasiłek chorobowy i dodatkowo ma prawo pomniejszyć składki ZUS za czas, kiedy nie wykonywał obowiązków zawodowych. Ubezpieczenie chorobowe pozwala także na otrzymanie zasiłku macierzyńskiego. 

Wymienione powyżej ubezpieczenia są obowiązkowe, czyli nikt nie może uniknąć comiesięcznych płatności.  

Terminy opłacania składek do ZUS w 2022 roku

Wraz z nadejściem nowego roku terminy płatności składek ZUS uległy zmianie. Przedsiębiorcy mają obowiązek uiszczania zobowiązań:

- do 5. dnia następnego miesiąca w przypadku jednostek i zakładów budżetowych, 

- do 15. dnia następnego miesiąca w przypadku płatników mających osobowość prawną (spółki akcyjne, spółki z o.o., spółdzielnie, stowarzyszenia oraz fundacje), 

- do 20. dnia następnego miesiąca w przypadku wszystkich innych płatników składek. 

Do ostatniej grupy zaliczają się przedsiębiorcy płacący składki za własne ubezpieczenie oraz podmioty nieposiadające osobowości prawnej zatrudniający innych ubezpieczonych (wliczając w to spółki cywilne, jawne, partnerskie, komandytowe, komandytowo-akcyjne, jednoosobowe spółki z o.o.).

W dniu 5,15 albo 20 każdego miesiąca pieniądze muszą już być zaksięgowane na koncie ZUS, stąd, aby uniknąć problemów, warto wykonać przelew już kilka dni przed terminem płatności. 

W sytuacji, kiedy termin płatności jest dniem wolnym od pracy, to data opłacenia składek przesuwa się i przypada na pierwszy dzień roboczy po dniu wolnym. 

Opłacanie składek ZUS a deklaracje rozliczeniowe ZUS DRA

Wysokość składek jest zmienna, gdyż od 2022 roku jest uzależniona od uzyskiwanego przez przedsiębiorcę dochodu. Oznacza to, że część osób fizycznych będzie korzystać z różnego rodzaju ulg, a inni muszą opłacać pełną składkę. Aby składka ZUS była zawsze obliczona we właściwy sposób, niezbędne jest comiesięczne przygotowanie dokumentu ZUS DRA. W deklaracji występują informacje o opłacanych składkach z podziałek na rodzaje oraz ich wysokość. ZUS DRA może zostać przygotowany we własnym zakresie i dostarczony do ZUS albo przedsiębiorca znający dochód ma prawo udać się do najbliższego zakładu i poprosić o przygotowanie dokumentu. 

Jeszcze w 2021 roku nie było obowiązku comiesięcznego przekazywania deklaracji DRA do ZUS. Mowa o przedsiębiorcach, którzy nie zatrudniali pracowników, dlatego uiszczali składki tylko za własną osobę, a wysokość składek była jednakowa. Przedsiębiorca przekazywał pierwszą wypełnioną deklaracją, a w następnych miesiącach opłacał składki, a deklaracja była automatycznie generowana. 

Od 2022 roku nie można już korzystać z takiego ułatwienia, a składka musi być doręczana osobiście do zakładu albo przesyłana pocztą. Takie zasady są uwarunkowane zmianą zasad odnośnie do obliczania wysokości składki zdrowotnej, która jest teraz liczona od dochodu. 

Nawet jeśli składki są takie same co miesiąc, przedsiębiorca ma obowiązek przygotować i dostarczyć nowy dokument rozliczeniowy ZUS DRA. 

Istnieją jednak wyjątki od tej reguły, a wśród nich:

- osoby składające dokumenty za nianie, 

- duchowni, 

- osoby opłacające dobrowolne ubezpieczenie emerytalne oraz rentowe (art. 7 ustawy o SUS). 

Jakie konsekwencje grożą przedsiębiorcom za nieterminowe płacenie składek ZUS?

Płacenie składek ZUS jest obowiązkiem każdego przedsiębiorcy, a niedotrzymywanie terminu jest jednoznaczne z naliczeniem odsetek do zapłacenia. W przypadku, kiedy kwota odsetek jest niższa niż 1% minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w danym roku (w roku 2022 jest to 3010 zł) to zostają one anulowane. W praktyce oznacza to, że za odsetek nie trzeba zapłacić, kiedy nie przekroczą 30,50 zł. Zakład Ubezpieczeń Społecznych może również nałożyć na przedsiębiorcę karę w wysokości do 5000 zł. 

Kto nie musi płacić składek ZUS?

W przepisach znajdują się informacje, kto i w jakiej wysokości musi opłacać składki na ZUS. Ustawodawca przewiduje także kilka przypadków zwolnionych z uiszczania składek, ale trzeba się z nimi indywidualnie zapoznać. 

Zbieg tytułów do ubezpieczenia

Zbieg tytułów ubezpieczenia ma miejsce, kiedy przedsiębiorca ma także inne źródła dochodów (tytuły), w których ma miejsce opłacanie składek. Mowa o dodatkowej pracy czy uzyskiwaniu dochodów z tytułu wynajmu mieszkania. W omawianej sytuacji składki społeczne mają być obliczane od podstawowy w wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w danym roku. 

W trakcie liczenia składek na ubezpieczenie społeczne konieczne jest sprawdzenie stosunku pracy. 

Czy osoby, które zawiesiły działalność, muszą opłacać składki ZUS?

Każdy przedsiębiorca ma prawo na czasowe zawieszenie prowadzenia działalności gospodarczej. W omawianej sytuacji nie ma obowiązku opłacania składek ZUS. Taka ulga przysługuje przedsiębiorcom, których firma nie funkcjonuje przez co najmniej 30 dni. W przypadku krótszego okresu zawieszenia konieczne jest opłacenie składek ZUS. Kiedy przedsiębiorca jest zwolniony ze składek, cały czas może podlegać pod ubezpieczenie zdrowotne z innego tytułu i w tym celu może zarejestrować się jako osoba bezrobotna.

Niższe składki ZUS dla przedsiębiorcy

Przedsiębiorcy mogą skorzystać z ulgi na start w przypadku, kiedy zakładają działalność po raz pierwszy. Ulga przysługuje przez 6 miesięcy i ustawodawca zakłada opłacanie jedynie składki zdrowotnej. Nie trzeba płacić składek społecznych, a koszt jest uwarunkowany formą opodatkowania i kwotą dochodu. 

Po 6-miesięcznej uldze można zdecydować się na opłacanie ZUS od preferencyjnej podstawy. Podstawa to 903 zł, czyli konieczne jest płacenie 285,71 zł plus składka zdrowotna obliczona na podstawie dochodu.